Dzielenie, kruszenie, łamanie tabletek – co można, a czego nie wolno robić

Na rynku dostępnych jest wiele postaci leków. Tabletki są jedną z wygodniejszych form, dlatego są często wybierane przez Pacjentów. Istnieje jednak kilka rodzajów tabletek, których nie można dzielić ani kruszyć, ponieważ może to osłabić ich działanie albo doprowadzić do pojawienia się działań niepożądanych.

Dlaczego dzielimy tabletki?

Czasem zdarza się, że Pacjent chce samodzielnie podzielić dawkę na dwie lub więcej części. U starszych Pacjentów lub dzieci jest to spowodowane zaburzeniami/niemożnością połykania. Aby ułatwić sobie zażycie leku, Pacjenci dzielą tabletki na mniejsze kawałki.

Coraz więcej pacjentów zwraca również uwagę na ceny leków. Z ekonomicznego punktu widzenia kupując lek w wyższej dawce, można dzielić go na mniejsze części. Ma to swoje ograniczenia, ponieważ nie zawsze uda się idealnie podzielić tabletkę, przez co jedna z części może być większa, a co za tym idzie, silniejsza, od drugiej.

Istnieją jednak tabletki, które można dzielić. Najczęściej mają one wyżłobione miejsce lub są odznaczone specjalną linią, która ułatwia przełamanie leku na pół. Ale… zanim podzielisz taką tabletkę sprawdź dokładnie ulotkę, gdyż czasem taka linia wcale nie oznacza możliwości podziału 😉

Jeśli jednak można, to w celu lepszego podziału tabletek, możesz skorzystać ze specjalnej gilotyny, którą można dostać w każdej aptece.

Jakich leków nie można kruszyć ani dzielić?

Tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu

Tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu do których należą np. te o przedłużonym uwalnianiu zapewniają kilkugodzinne uwalnianie substancji czynnej, przez co jest ona równomiernie wchłaniana przez organizm.

Ten rodzaj tabletek jest oznaczany symbolami: SR, SL, XR, XL, ZOK, ER, TR, R lub MR.

W nazwie leków o przedłużonym uwalniają można znaleźć określenia takie jak chrono, long, retard czy prolongatum.

Tabletek o przedłużonym działaniu nie można dzielić! Wyjątkiem są te, gdzie w ulotce jest informacja o możliwości podzielenia leku na mniejsze części, bez utraty jego właściwości leczniczych.

Tabletki/kapsułki dojelitowe

Preparaty stosowane dojelitowo najczęściej są w formie kapsułek lub tabletek o charakterystycznej otoczce, która ma za zadanie ochronić substancję czynną przed działaniem kwasów żołądkowych. Charakteryzują się one opóźnionym działaniem. Ten rodzaj leków jest oznaczany symbolami EN lub EC.

Dojelitowo są podawane najczęściej leki, które:

• służą do działania miejscowego np.w chorobach jelit lub w leczeniu zaburzeń trawienia;
• mają działanie drażniące na żołądek;
• ulegają rozkładowi przez sok żołądkowy;
• lepiej wchłaniają się z jelit niż z żołądka.

Takich tabletek nie wolno kruszyć, ponieważ zniszczenie polimerowej otoczki może skutkować silnym podrażnieniem błony śluzowej żołądka, a także brakiem działania leczniczego.

Tabletki podjęzykowe i podpoliczkowe

Nie należy również dzielić tabletek podjęzykowych oraz podpoliczkowych. Charakteryzują się one bardzo krótkim czasem rozpadu, a substancja czynna jest uwalniana bardzo szybko, aby mogła być wchłonięta przez błonę śluzową znajdującą się pod językiem. Tabletki podpoliczkowe umieszcza się między policzkiem, a dziąsłem, tak aby substancja czynna miała możliwość szybkiego wchłonięcia się przez błonę śluzową.

Kapsułki

Jak wiesz, kapsułka zawiera w swoim składzie sypką postać leku, dlatego stanowi formę niepodzielną. Otwierając kapsułkę w domu i wysypując lek, nigdy nie będziesz w stanie podzielić go na równe części.

Czopki doodbytnicze

Sytuację, gdy chcemy przeciąć na pół lub obciąć część czopka zna na pewno każdy rodzic zmagający się z gorączką u dziecka.

Czopki zawierające paracetamol, który przelicza się na kilogram masy ciała dziecka, nigdy nie będą w idealnie odpowiedniej dawce terapeutycznej i dlatego rodzice często chcą takie czopki obcinać.

A niestety robić tego nie wolno.

Powodem jest głównie:

• kształt czopka, który nie daje możliwości równego ich podziału,
• sedymentacja substancji leczniczej w dolnej części czopka, czyli nierównomierne zawieszenie substancji leczniczej w podłożu czopkowym, co uniemożliwia dzielenie i przyjęcie właściwej dawki leku.

“Dorosłe” leki dla dzieci

Nawet, jeśli lek można podzielić, nigdy nie podawaj dziecku leków przeznaczonych dla dorosłych, w dawce dla osoby dorosłej lub „proporcjonalnie” zmniejszonej!!!

Podanie tabletki dziecku

Najmłodszym dzieciom nie wolno podawać leków w tabletkach. Większość dzieci potrafi sobie z nimi poradzić dopiero, kiedy mają ok. 6 lat.

Jeśli lekarz wyjątkowo zaleci lek w postaci tabletek, bądź kapsułek dowiedz się dokładnie jak podać, tzn. czy np. tabletkę można rozkruszyć i zmieszać z odrobiną wody.

Jeśli istnieje inna postać tego samego leku zrezygnuj z tabletek (jedynie po konsultacji z lekarzem).

Jak podać dziecku tabletkę? 

1. Jeśli możesz rozkrusz tabletkę.
2. Powstały proszek rozpuść w wodzie na łyżeczce i podaj siedzącemu maluchowi.
3. Podaj dziecku wodę do popicia leku.

Pamiętaj!

• Do popicia tabletek zawsze podawaj dziecku wodę, nigdy sok czy mleko, gdyż może to zwiększyć lub osłabić działanie leku, albo zwiększyć toksyczność substancji.
• Tabletek przeznaczonych do stosowania w jamie ustnej, np. tabletek do żucia, dziecko nie musi niczym popijać.
• Nie podawaj pokruszonych tabletek na lizaku, ani nie ukrywaj ich w środku cukierka typu krówka. W takiej sytuacji nawet jeśli dziecko trochę zje, a resztę zostawi to nie wiesz, ile leku tak naprawdę trafiło do żołądka, a ile zostało w cukierku.
• Nie rozpuszczaj tabletki w szklance soku, bo jeśli całość okaże się niesmaczna to nie zmusisz dziecka do wypicia. Poza tym, część leku osadzi się na ściankach i na dnie, a tego już dziecko nie wypije.

Które tabletki można dzielić?

Kruszenie lub dzielenie tabletek często przyczynia się do zmniejszenia skuteczności leczenia lub pojawiania się działań niepożądanych. Przed użyciem każdego leku, należy zapoznać się z ulotką, która jest dołączona do opakowania. Producenci zamieszczają w nich informację o możliwości dzielenia, bądź nie. W przypadku problemów z połykaniem, warto o tym wspomnieć lekarzowi lub farmaceucie, gdyż na rynku istnieje wiele leków, które mogą się okazać wygodniejsze do stosowania przez Pacjenta.