Choroby przenoszone drogą płciową to nadal temat tabu wśród wielu ludzi. Z roku na rok wzrasta liczba zarażonych osób, a często szybka reakcja może uchronić przed przykrymi konsekwencjami. Warto wiedzieć, jakie badania należy wykonać i kiedy, aby sprawdzić czy jesteśmy zarażeni. Przeczytaj mój artykuł i dowiedz się najważniejszych informacji dotyczących badań wykrywających choroby weneryczne.

Czym są choroby weneryczne?

Choroby weneryczne, nazywane także chorobami przenoszonymi drogą płciową najczęściej obejmują układ moczowy lub płciowy. Drogą zakażenia są kontakty seksualne odbywające się oralnie, analnie oraz dopochwowo.

Istnieje szereg objawów, które mogą wskazywać na występowanie zakażenia, jak owrzodzenie miejsc intymnych, wydzielina z pochwy, cewki moczowej lub odbytu, zmiany na skórze, ból podczas oddawania moczu, obniżenie odporności czy nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące dolegliwości, a odbyłaś „podejrzany” stosunek seksualny zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu lub wenerologa.

Rodzaje badań na choroby weneryczne

Lekarz na podstawie wywiadu oraz objawów, na jakie skarży się Pacjent, może poszerzyć diagnostykę o wykonanie badań w kierunku chorób wenerycznych. W dużych miastach istnieje wiele punktów, które umożliwiają darmowe wykonanie badań na HIV oraz HCV. Badania takie są wykonywane anonimowo. W laboratoriach można także przebadać się odpłatnie, wiele z nich oferuje specjalne pakiety, które są tańsze niż pojedyncze badania.

Do diagnostyki chorób wenerycznych pobiera się najczęściej krew, wymazy ze skóry lub narządów płciowych. Mogą zostać także pobrane wycinki z istniejących zmian. W zależności od patogenu wykorzystuje się różne metody do jego wykrycia.

Należą do nich:

• badania serologiczne, gdzie określa się przeciwciała dla danego patogenu,
• badania molekularne, pobierane z wydzielin,
• hodowle drobnoustrojów, gdzie obserwuje się ich namnażanie,
• badania histopatologiczne, najczęściej dotyczą niepokojących zmian lub nieprawidłowego wyniku cytologii,
• testy enzymatyczne lub mikroskopowe.

Badania na choroby weneryczne

HIV

Wirus HIV jest jedną z chorób przenoszoną drogą płciową, ale także można się nim zarazić poprzez kontakt z krwią zakażonej osoby, np. u kosmetyczki czy tatuażysty, czyli wszędzie tam, gdzie może dojść do przerwania ciągłości naskórka.

Poprzez kontakt z zakażoną krwią, przenosi się on na uszkodzoną skórę i wnika do krwioobiegu.

Test na obecność wirusa HIV można wykonać bezpłatnie oraz anonimowo. W tym celu należy się zgłosić do specjalnych poradni, które przeprowadzają tego typu badania. Test polega na pobraniu krwi, a następnie sprawdza się czy są w niej przeciwciała. Ważne jest, aby pierwsze badanie wykonać po 2 tygodniach od potencjalnego zakażenia, a kolejne po upływie 3 miesięcy. W przypadku dwóch pozytywnych wyników należy wykonać badanie Western Blot, które potwierdzi obecność wirusa we krwi i pozwoli na dobranie odpowiedniego leczenia.

Chlamydia

Chlamydia jest chorobą wywoływaną przez bakterię Chlamydia trachomatis. Można się nią zarazić poprzez kontakty seksualne z osobą zakażoną lub w przypadku noworodków podczas zakażenia okołoporodowego.

Chlamydia trachomatis może być przyczyną m.in.:

• zakażeń dolnych odcinków dróg moczowo,
• zapalenia szyjki macicy,
• zakażenia gardła,
• zapalenia spojówki i rogówki,
• zapalenia płuc u niemowląt,
• ziarnicy wenerycznej pachwin,
• niepłodności.

Do wykrycia zakażenia stosuje się metodę polegającą na oznaczeniu we krwi stężenia immunoglobulin IgG i IgM.

Chlamydia jest jednak chorobą, którą można zdiagnozować na kilka sposobów.

Do innych metod zalicza się:

• testy PCR,
• hodowlę komórkową,
• testy enzymatyczne.

Kiła

Kiła (syfilis) jest wywoływana przez bakterie krętka bladego Treponema pallidum, powodujące przewlekłą wieloukładową chorobę zakaźną, która przebiega wielofazowo.

Drogą zakażenia może być stosunek seksualny bez zabezpieczenia, a także uszkodzona błona śluzowa.

Kiłę dzielimy na:

• wczesną (pierwotną i wtórną) do ok. 2 lat od zakażenia,
• późną – powyżej 2 lat od zakażenia.

W zależności od czasu od zakażenia kiła daje różne objawy.

Objawy kiły wczesnej pierwotnej:

• bezbolesna owrzodzenia,
• powiększone węzły chłonne

Objawy kiły wczesnej wtórnej:

• nieswędząca bladoróżowa wysypka,
• szarobiałe wilgotne zmiany,
• ból gardła,
• gorączka,
• śródmiąższowe zapalenie wątroby,
• nefropatia kiłową,
• zapalenie stawów,
• angina kiłowa,
• bielactwo kiłowe.

Do diagnostyki wykorzystuje się testy przesiewowe, tzw. mikroskopowy test kłaczkowania. Można także przeprowadzić badania na przeciwciała swoiste przeciw krętkom Treponema pallidum, test immunofluoroscencji krętków lub hemaglutynacji.

Kobiety w ciąży mogą mieć refundowany test na obecność kiły, który wykonuje się na początku ciąży oraz w 37. tygodniu.

Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka jest wynikiem zakażenia wirusem:

• HSV-1, który powoduje opryszczkę wargową,
• HSV-2, który powoduje opryszczkę narządów płciowych.

Zakażenie przenosi się podczas stosunku pochwowego, oralnego lub analnego. Możliwe jest także przeniesienie zakażenia z matki na płód lub na noworodka (zakażenie okołoporodowe).

Objawem opryszczki jest występowanie owrzodzeń, pęcherzy czy innych zmian w obrębie narządów płciowych, którym towarzyszy ból, pieczenie i swędzenie.

Może do tego dojść osłabienie, gorączka, dreszcze oraz bóle stawowo-mięśniowe. Seks oralny może doprowadzić do opryszczkowego zapalenia gardła, a kontakty analne mogą być przyczyną zapalenia błony śluzowej odbytnicy.

Diagnoza często jest możliwa podczas badania przeprowadzonego przez ginekologa lub wenerologa.

Do potwierdzenia wirusa opryszczki wykorzystuje się hodowle drobnoustrojów oraz badania serologiczne i PCR.

Pamiętaj!

Po zarażeniu, wirus opryszczki, czy to wargowej czy narządów płciowych,  już na zawsze pozostanie w Twoim organizmie. Może pozostać w postaci utajonej wiele lat, jednak w sprzyjających warunkach (stres, osłabienie, spadek odporności, przeziębienie itp.) dojdzie do jego reaktywacji.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C

Zapalenie wątroby jest wywoływane przez wirusy typu A, B oraz C, a także D, E i G. Wirusowym zapaleniem wątroby typu B można się zarazić poprzez krew, poród lub stosunek seksualny. Wirus jest przenoszony z człowieka na człowieka. Zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu C ma taką samą drogę, jak typ B, chociaż najwięcej przypadków zakażeń zachodzi w szpitalu lub placówkach zdrowia, gdzie pobiera się krew.

Do rozpoznania zakażenia wykorzystuje się krew, w której oznacza się specyficzne markery. W zależności od rodzaju antygenów i ilości przeciwciał można określić czy Pacjent był lub jest obecnie zakażony, jaka jest aktywność choroby i jak może przebiegać jej rozwój.

Rzeżączka

Najczęściej wykrywaną chorobą weneryczną jest rzeżączka, która jest wywoływana przez Gram-ujemne bakterie dwoinki Neisseria gonorrhoeae.

Zarazić można się podczas stosunków seksualnych, rzadziej poprzez stosowanie tych samych ręczników lub szczoteczek do zębów.

W zależności od miejsca wystąpienia wyróżniamy:

• rzeżączkę narządów płciowych,
• rzeżączkę gardła,
• rzeżączkę skórną,
• rzeżączkowe zapalenie odbytnicy,
• rzeżączkowe zapalenie spojówek, głównie u niemowląt, zarażonych podczas porodu.

Objawami rzeżączki narządów rodnych u kobiet są m.in.:

• ropne upławy,
• pieczenie podczas oddawania moczu,
• ból podczas stosunku,
• ból w okolicy miednicy mniejszej.

W celu wykrycia zakażenia bakterią, wykonuje się badanie posiewowe z wymazu z cewki moczowej czy szyjki macicy, lub jeśli rzeżączka dotyczy innych miejsc niż rodne, z odbytnicy czy  gardła.

Choroba czasem przebiega bezobjawowo lub jej objawy nie są charakterystyczne, dlatego często jest diagnozowana przypadkowo podczas diagnostyki innych chorób.

HPV

Wirus HPV (Human Papillomavirus) to ludzki wirus brodawczaka.

Aktualnie możemy wyróżnić ok. 150 typów HPV chorobotwórczych dla człowieka.

Wirus HPV występuje na narządach płciowych i do zakażenia dochodzi właśnie drogą płciową.

Jego wygląd stanowią gładkie, grudkowate zmiany, czyli „brodawki” na skórze.

Jeśli przejdzie w formę przewlekłą może wywołać nowotwory złośliwe szyjki macicy, nowotwory głowy i gardła.

Do ich diagnozy wykorzystuje się wymaz pobrany z szyjki macicy podczas cytologii.

Zapewne kiedyś słyszałaś określenie – kłykciny kończyste. Dotyczą one także wirusa HPV.

Są to nienowotworowe zmiany skórne, będące efektem zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, powodowane najczęściej przez typy 6 i 11. Mogą przyjmować postać niewielkich narośli skórnych.

Rzęsistek pochwowy

Jest pasożytem, który wywołuje rzęsistkowicę. Jest to choroba, która może być przenoszona drogą płciową i atakuje układ moczowo-płciowy.

Do zakażenia może dojść podczas wspólnej kąpieli, stosunku seksualnego bez użycia prezerwatywy, używania jednego ręcznika czy tych samych przyborów do mycia.

Objawy rzęsistkowicy to m.in.:

• bóle podbrzusza,
• upławy,
• swędzenie i zaczerwienienie okolic sromu i pochwy,
• pieczenie i ból podczas oddawania moczu,
• dyskomfort podczas stosunku,
• zaburzenia cyklu.

Do wykrycia tego pierwotniaka stosuje się badanie mikroskopowe wydzieliny z pochwy kobiety lub cewki moczowej mężczyzny.

Pamiętaj!

Jeśli rzęsistkowica wykryta zostanie u jednego partnera, leczeniu powinniście się poddać oboje.

Kandydoza pochwy

Kandydoza pochwy nazywana jest inaczej grzybicą lub zakażeniem drożdżakowym pochwy.

Wywoływana jest przez grzyby, przede wszystkim Candida albicans.

W przebiegu zarażenia występują charakterystyczne objawy, jak świąd pochwy i sromu, a także nieprzyjemne upławy. Może także pojawić się ból podczas oddawania moczu.

Do badania pobiera się materiał z miejsc zajętych chorobą. Jego wyniki pozwalają zidentyfikować rodzaj grzyba, co jest bardzo ważne podczas dobierania odpowiedniego leczenia.

Dokładniejsze informacje nt. objawów i leczenia znajdziesz w artykule Grzybica pochwy.

Leczenie chorób wenerycznych

Aby prawidłowo leczyć choroby przenoszone drogą płciową bardzo ważna jest diagnostyka i ustalenie, jaki patogen jest odpowiedzialny za stan chorobowy. Pobranie krwi lub wymazu z miejsc intymnych może dać wiele cennych informacji. W momencie wykrycia choroby należy włączyć leczenie, które jest dobierane indywidualnie do Pacjenta.

Jednak poza leczeniem bardzo ważna jest profilaktyka, czyli:

• unikanie przygodnych, ryzykownych stosunków seksualnych,
• stosowanie prezerwatywy,
• wykonywanie regularnych badań obojga partnerów.